Bilgi Bankası

ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI UZMANI DR. ERHAN YÜCE'NİN BİBERON HAKKINDAKİ ÖNERİLERİ

Biberon kullanımı sağlıklı bir beslenme yolu olmayıp uzun süre kullanımda beraberinde pek çok soruna yol açabilir. Ancak anne sütü verilmesinin kontra endike olduğu ( Annede aktif tüberküloz hastalığı, HİV pozitifliği, ağır psikiyatrik hastalık , kanser hastalığı nedeniyle ilaç kullanımı, bebekte doğumsal metabolik bir bozukluk olan galaktozemi hastalığı mevcudiyeti vb.) veya emzirme işleminin devamında güçlük yaratan (anne sütü yetersizliği, annenin işe başlaması, hastaneye yatma nedeniyle ayrı kalma, bebekte yarık damak dudak anomalisi, gibi nadir rastlanan durumlarda, emzirme yapılamıyorsa öncelikle kaşıkla fincanla beslenme denenmelidir. Kaşık ve fincanla beslenmede başarısız olunursa biberon son alternatif olarak denenebilir. Ancak kullanılacak biberon fizyolojik başlıklı (damaklı, kesik uçlu) olmalıdır.

ANNELERİN BEBEKLERİNİ BİBERONLA BESLEYECEKLERİ BESİNLER NELERDİR?

Anne sütü, bebeğin ilk altı ay ihtiyacı olan protein, yağ, demir, vitamin gibi her türlü besin kaynağıdır. İçindeki koruyucu maddeler nedeniyle bebeği enfeksiyonlardan korur. Bu yüzden bebeğimizin ilk altı ay yalnız anne sütü ile beslemeliyiz. Anne sütünü veremediğimiz daha önce belirttiğimiz özel nadir durumlarda formül sütler ve inek sütü (sulandırılarak) ilk altı ayda verilebilir. Altı aydan sonra formül sütler ve inek sütüne ilave olarak meyve suları ve su, başarısız olunursa biberon verilebilir.

ÇOCUKLAR KAÇ YAŞINA KADAR BİBERON KULLANMALIDIR?

İdeal olanı biberona hiç başlanmamasıdır. Eğer herhangi bir nedenle biberon beslenme başlanmışsa en kısa sürede bıraktırmaya çalışılmalıdır. 2 yaşından sonra kesinlikle kullanmamalıyız.

BİBERON KULLANIMI NEDEN SAKINCALIDIR?

Biberondan emmeyi öğrenen bebek, anne memesini reddeder. Meme başı şaşkınlığı adı verilen bir tablo ortaya çıkar. Anne sütü ile beslenmenin yetersiz ve başarısız oluşu çoğunlukla birkaç kez bile olsa denenen biberondur. Biberon emmesi ile anne memesinin emzirilmesi farklıdır. Biberonun içindeki mama-süt biberonun emziğinin emilmesi ile bebeğin ağzına dolar. Biberon emen çocuğun bir çaba sarf etmesine gerek yoktur. Anne memesini emen çocuk yalnızca meme ucunu değil, areolanın (meme başını çevreleyen koyu renkli bölge) büyük bir kısmını ağzının içine alır ve dilini areolanın altına uzatır. İçi sütle dolu kanalların çoğu areola bölgesindedir. Bebek dili ile bu kanalları sağar ve ağzına dolan sütü yutar. İçinde ister mama, ister su olsun yaşamının ilk günlerinde biberon verilen bebekler (bir kez bile verilse) memeden de biberon gibi emmeye çalışırlar. Bu bebekler yalnızca meme başını emerler ve dilleri ile sağma işlemi yapmazlar. Bu duruma meme başı şaşkınlığı denilmektedir. Çocuk yalnızca annenin meme başını emdiği için memeyi boşaltmaz, süt gelmediği için huzursuz olur. Çocuğun huzursuz olması anneye yeterli sütünün olmadığının (yalancı süt yetersizliği) düşündürür. Bebeğin etkisiz emdiği durumlarda memeler sürekli şiş ve gergindir. Yalnızca mem ucunda zedelenme ve çatlaklar da oluşur. Daha çok biberon kullanılmaya başlanır. Bebek rahata alıştığı için anne memesini bir daha almak istemez. Anne de sütünün yetersiz olduğunu düşünerek ve meme başı sorunları nedeni ile emzirmeyi sürdürmek istemez. Anne sütü ise her zaman ve her yerde hazır durumdadır. Bebeğin beklemesine gerek yoktur. Bu nedenle emzirilen çocuklar huzurludur. Bebek için "emme" yalnızca karnının doyurması değildir. Aynı zamanda anne ve bebek arasındaki ikili ilişkinin tam olarak gelişmesini sağlar. İlk bir yaş içinde her istediği anda annesini yanında bulan ve emzirilen çocuklarda, temel güven duygusu gelişir. Biberon ile beslemede, beslenme süresi boyunca verilen mamanın içeriği aynıdır. Bununla birlikte anne sütünün en önemli özeliği yaşayan bir sıvı özelliği göstermesidir. İçeriği sabit olmayıp çocuğunun yaşına, fizyolojik durumuna uygun bir değişim gösterir. Emzirme döneminin başında ya da sonunda olmasına göre anne sütünün içeriği değişir. Emzirme döneminin başındaki süt suludur. Emzirme döneminin sonundaki süt ise yağlıdır., bebeğe doygunluk hissi verir. Bebek anne göğsünü gereksinimi kadar emer, biberon ile beslemede ise annesinin almasını düşündüğü kadar almak zorundadır. Anne sütü ile beslenen bebeklerde şişmanlık daha az görülmektedir. Anne sütü yalnızca en ideal besleyici değil aynı zamanda en ekonomik beslenme yoludur. Biberonun temizlenmesi çok zordur ve bebekler için enfeksiyon kaynağı oluşturur. Biberon ile beslenen bebeklerde ishalli hastalıklar sık görülmektedir. Emzirmeden önce anne göğsünün temizlenmesine gerek yoktur. Her koşulda verilebilir, Mikrop bulaşması sorunu yoktur. Emzirdikten sonra da annenin bir miktar sütünün sıkıp göğüs uçlarına sürmesi temizlik için yeterlidir. Herhangi bir pomat kullanmaya gerek yoktur. Emzirme öncesi annenin yalnızca el yıkaması gerekmektedir.

UZUN SÜRE BİBERON KULLANMANIN ZARARLARI NELERDİR?

Uzun süre biberon kullanımı pek çok sağlık sorununa yol açar. Bunlardan belli başlıcaları şunlardır.
• Donuk bakış, geç konuşma, geç yürüme, sosyal davranış bozuklukları.
• Solunum yolu enfeksiyonları ve orta kulak iltihabı daha sıktır. Bu nedenle bu bebeklerin sırtüstü-düz yatarak beslenmelerinden kaçınılmalıdır.
• Gaz sancıları daha sık görülür.
• Alerjik sorunlar daha erken dönemde ortaya çıkar.
• Normal konsantrasyonda hazırlanmayan mamalar bebeklerin ağırlığında sapmalar, diğer bir deyişle bebeklerin şişman ya da zayıf olmalarına neden oluyor.
• Uzun süreli biberon kullanımı ortodontik sorunlara yol açabilir. Biberon ile beslenmede sık yapılan bir hata, yatar durumdaki bebeğin ağzına biberon dayayarak, bebeğin kendi başına beslenmesini sağlamaktır ki bu da diş çürüklerine yol açabileceği gibi, bebeğin sosyal gelişiminde olumsuz etkiler.
• IQ' DA 8-10 puanlık düşme 
• Gastroenterit, ishal
• Ani bebek ölümü sendromu
• Tip1 Diabetes Mellitus
• Nekrotizan Enterokolit
• İnflamatuar Barsak Hastalıkları (Ülseratif kolit, Crohn Hastalığı)
• Multipl skleroz
• Kızlarda meme kanseri
• Juvenil Romatoid artrit
• Gastroösafagial reflü
• Üriner sistem enfeksiyonu gibi hastalık sıklığında artış.

BİBERONU BIRAKTIRMANIN YÖNTEMLERİ NELERDİR? ANNE VE BABALARA BU KONUDA NELER ÖNERİRSİNİZ?

Zamanlamayı doğru seçin. yeni bir kardeş, tuvalet eğitimi, hastalık, sizin işe başlamanız gibi onun yaşamını etkileyebilecek önemli olayların olduğu anlar yerine, sakin bir zaman dilimini seçin. Biberon kullanımını aşamalı olarak azaltın. Örneğin gün içinde onun görüp alamayacağı bir yere koyun. Sıvı ihtiyacını bardakla karşılaması için onu teşvik edin. Doğru kelimeler kullanın. Biberon kullandığı zaman azarlamayın. "Sen bebek misin?" ya da "Arkadaşın Arda biberonla içiyor mu?" gibi karşılaştırmalar, suçlamalar da bulunmayın. "Artık büyüdün bardakla içebilirsin, biberonu da bebeğine verebilirsin" gibi sözlerle onu yönlendirin. Bardak kullandığı zaman onu kutlayın. Çocuklar çoğu zaman sizi taklit eder. Özellikle yemek yediğiniz, konuştuğunuz ve ev aletlerini kullandığınız zaman. Masada herkesin bardağı olduğunu ona gösterin. Onun bardağını kolay ulaşabileceği bir yere koyun. Gerekirse ilk başta bardağı bir eğlence olarak sunun. Plastik bir bardak güzel bir oyuncak da olabilir.Bazı bebekler 2 yaşına kadar biberon kullanabiliyor, bu kadar uzun süre biberon neden kullanılıyor, çocuklar biberonu hayatlarından neden çabucak çıkaramıyor?. Emmek bebek için rahatlatıcı bir işlemdir. İlk aylarda annesiyle kurduğu bağın önemli bir bölümünü oluşturan bu durum, çocuk büyüdükçe yerini başka araçlara ve yöntemlere bırakmalıdır. Anne göğsü, biberon ya da emzik bebek için alışkanlığa dönüşünce bağımlılık yaratacaktır. Çocuğun özerkliğini engelleyen bu alışkanlık, çocuğun anneye olan göbek bağını koparmak istememesi olarak yorumlanabilir. İnsanların bağımlılıklarından kurtulması çok zor olup anne ve babaların bu konuda bilinçli olması biberon, emzik kullanmaya başlamadan önce mutlaka uzman görüşü almaları gerekir. Emzirmenin üstünlükleri tartışılmaz olduğunun bilinmesine karşın biberon kullanımının halen yaygın olması düşündürücüdür. Hastanelerimizin tamamının "bebek dostu hastane" olması emzirmenin yaygınlaşmasını sağlayacaktır.
Bebeklerimize anne sütüyle sağlıklı mutlu günler sunma dileğiyle...